Sáng tạo nội dung số có thật sự là một ngành công nghiệp mới?

Cục Điều tra Dân số Hoa Kỳ kiểm kê cho chính phủ liên bang một danh sách rộng rãi gồm 22.607 ngành công nghiệp của Mỹ, công nhận những công việc thuộc lĩnh vực hẹp như sản xuất hành muối, hiệu sách dành cho người lớn và sửa ca nô. Nhưng chỉ số này không đề cập đến “truyền thông xã hội”, sự giám sát đã bỏ lỡ một trong những thay đổi lớn nhất đã ảnh hưởng đến lực lượng lao động của Hoa Kỳ trong nhiều năm.

Hàng triệu người đã từ bỏ con đường sự nghiệp truyền thống để làm việc với tư cách là người sáng tạo và sản xuất nội dung trực tuyến, sử dụng máy tính và điện thoại của họ để thu hút người theo dõi và xây dựng các doanh nghiệp có tầm ảnh hưởng hiện ngang ngửa với những tên tuổi lớn nhất trong lĩnh vực giải trí, tin tức và chính trị.

Nền kinh tế sáng tạo hiện là một ngành công nghiệp toàn cầu trị giá 250 tỷ USD, với hàng chục triệu người lao động, hàng trăm triệu khách hàng và các hiệp hội thương mại cũng như các chương trình chứng nhận việc làm riêng.

Tại Hoa Kỳ, gã khổng lồ YouTube ước tính rằng năm ngoái có khoảng 390.000 việc làm toàn thời gian được hỗ trợ bởi công việc của những người tạo ra nó - gấp bốn lần số người được General Motors, nhà sản xuất ô tô lớn nhất nước Mỹ tuyển dụng .

Từng bị coi là cơn sốt phù phiếm dành cho thanh thiếu niên, tầng lớp sáng tạo đã định hình lại văn hóa Mỹ, thay đổi cách chúng ta thu thập thông tin, viết lại các quy tắc cho sự nổi tiếng hiện đại, tích lũy mức độ giàu có và ảnh hưởng khổng lồ. Katherine Saras, một người có ảnh hưởng trên TikTok, đã tóm tắt sức hấp dẫn trong một video đầu năm nay: “Khi ai đó cố gắng nói với tôi rằng mạng xã hội không phải là một 'công việc thực sự' nhưng 1 TikTok có thể trả toàn bộ tiền thuê nhà của tôi”.

Tuy nhiên, 25 năm sau khi ngành này lần đầu tiên xuất hiện, chính phủ Hoa Kỳ vẫn chưa có luật quy định cách người sáng tạo kiếm sống hoặc linh hoạt quyền lực của họ. Nếu không có sự giám sát thực sự, nền kinh tế sáng tạo đã thu hút sự chú ý của cả nước mà không có sự hiểu biết rộng rãi về tác động của nó đối với xã hội Mỹ.

Sự nổi lên của những người sáng tạo đã cho phép bất kỳ ai cũng có được khán giả, nâng tầm những người vốn không có tiếng nói và thúc đẩy một phong cách thể hiện sáng tạo mới. Nhưng nó cũng cho phép những kẻ xấu tung ra những lời dối trá và thông tin sai lệch, góp phần phân chia diễn ngôn công khai thành hàng nghìn ngóc ngách và xu hướng vi mô, làm xói mòn các trung tâm kiến ​​thức truyền thống và cho phép những người lạ phổ biến và các thuật toán đề xuất thống trị các nền tảng mà hầu hết mọi người đều cố gắng hiểu thế giới.

Khi các sự kiện lớn xảy ra, nhiều người Mỹ hiện tìm hiểu về chúng từ những người sáng tạo cung cấp sự kết hợp giữa báo cáo ban đầu, phân tích được đóng gói lại và đôi khi là những câu mồi gây chú ý gây hiểu lầm - thường có rất ít manh mối. Và bởi vì bất kỳ hình thức tương tác trực tuyến nào cũng có thể kiếm tiền nên nhiều người sáng tạo đã đẩy nội dung của họ đến mức tối đa, sử dụng những thách thức, dối trá và phẫn nộ để thu hút sự chú ý trong thời gian ngắn, bất kể chi phí là bao nhiêu.

Sự phát triển của nền kinh tế sáng tạo đã định hướng lại tham vọng của trẻ em: “Người có ảnh hưởng” hiện được xếp hạng là một trong những nguyện vọng nghề nghiệp phổ biến nhất của giới trẻ Mỹ, trên cả vận động viên chuyên nghiệp và phi hành gia. 

Nhưng công việc không được giám sát, mức lương không thể đoán trước, khối lượng công việc đòi hỏi khắt khe và sự cạnh tranh gay gắt. Thu nhập của người sáng tạo được quyết định bởi các công ty công nghệ và quảng cáo khổng lồ, những công ty này có thể thay đổi quy tắc ngay lập tức và chỉ một sai lầm cũng có thể làm tan vỡ sự nghiệp của họ.

“Những người sáng tạo có thể trải qua toàn bộ vòng đời sự nghiệp của họ trong sáu tháng,” người sáng tạo Hank Green cho biết tại hội nghị thượng đỉnh ngành ở Los Angeles vào mùa xuân này. Ông nói thêm rằng Internet là vô độ và mọi người đều có thể bị thay thế.

Trong khi Hollywood chỉ là một nơi duy nhất thì nhà máy sản xuất người nổi tiếng trên mạng xã hội lại có mặt trên toàn thế giới và những ngôi sao hàng đầu trong ngành đều là triệu phú. Nhưng hầu hết những người sáng tạo đều chiếm một tầng lớp trung lưu rộng lớn, những người tung ra nội dung mới hàng tuần mà không có sự hỗ trợ của tổ chức hoặc đảm bảo thành công. Trong một cuộc khảo sát với 9.500 người tham gia vào năm ngoái bởi công ty khởi nghiệp tập trung vào người sáng tạo Linktree, chỉ 12% người sáng tạo toàn thời gian cho biết họ kiếm được hơn 50.000 USD một năm và 46% cho biết họ kiếm được ít hơn 1.000 USD.

Bạn “làm việc cho internet. Và trên internet, bạn không được phép nghỉ ốm, không được nghỉ phép,” Drew Grant, quản lý biên tập cuốn sách hướng dẫn dành cho người sáng tạo Passionfruit, đã viết trong một bản tin gần đây. “Nội dung vẫn cần được cung cấp, 24/7, không có ngày nghỉ và nếu bạn không sản xuất tài liệu mới đúng tiến độ, bạn đang đánh bạc với toàn bộ sinh kế của mình.”

Tuy nhiên, hậu quả tinh vi nhất từ ​​ngành công nghiệp mới này có thể là ở cách cả người sáng tạo và người dùng hiện nay coi tính cách và cuộc sống hàng ngày của họ là phục vụ cho một thương hiệu có thể bán được trên thị trường, Angèle Christin, phó giáo sư nghiên cứu về ngành này tại Đại học Stanford, cho biết. Nhiều người hiện nay cảm thấy họ phải luôn mở cửa hàng hóa đó cho công chúng tiêu dùng.

“Nhà văn viết tiểu thuyết. Nhạc sĩ tạo ra âm nhạc, với những người có ảnh hưởng, bạn chính là nội dung,” cô nói. “Ngày qua ngày, họ sống một mình và họ phải nghĩ ra những ý tưởng cũng như những điều để nói về bản thân: cảm xúc, quan điểm của họ, những gì họ đang trải qua, những khó khăn họ gặp phải. Họ là công ty sản xuất một người, trình bày các sản phẩm về chính họ."